We berichten er al eerder over, maar nu staat de wetstext in de Nederlandse Staatscourant. Onder voorwaarden mag rauwe melk verkocht worden. Op 1 januari 2025 komt Nederland met vrijwel een kopie van de eisen van het Duitse ‘Vorzugsmilchgesetz’. Op sommige punten wat strenger, op andere punten eenvoudiger. In het Staatsblad van 24 juni 2024 is de wet gepubliceerd. Hieronder staan de artikelen met betrekking tot rauwe melk verkoop. Nieuw voor Nederland is, dat rauwe melk verpakt mag worden geleverd aan de consument, maar alleen direct aan de consument. Melktaps op de boerderij blijven bestaan, maar ook deze melk moet op dezelfde wijze gecontroleerd en gekenschetst worden (datum en tijdstip van het melken). Nederland stelt dus wel ongeveer dezelfde controle eisen als in Duitsland, maar geeft echter geen gelegenheid om de melk dan ook ruimhartig te verkopen.

Paragraaf 5, artikel 8 betreft de wetgeving rondom het leveren en handhaven van de veiligheid van rauwe melk en rauwe room (hieronder hebben we het gemakshalve alleen over rauwe melk). Artikel 8 wordt als volgt geformuleerd.

1. Rauwe melk bestemd voor menselijke consumptie wordt uitsluitend op het bedrijf waar dit wordt gewonnen aan de consument geleverd of aan de plaatselijke detailhandel die rechtstreeks aan de consument levert.
2. De veehouder mag op 2 manieren vanaf het bedrijf aan de consument leveren:
   1. indien de rauwe melk ongekoeld wordt geleverd: binnen twee uur na het winnen;
   1. indien de rauwe melk onmiddellijk na het melken gekoeld wordt tot een temperatuur van ten hoogste 4 °C en tot het moment van levering op die temperatuur wordt bewaard: binnen 72 uur na het winnen.
3. De exploitant, bedoeld in het tweede lid, mag rauwe melk en rauwe room in diepgevroren staat ter plaatse aan de consument leveren of verzenden.
4. Het derde lid is van overeenkomstige toepassing op de levering of verzending van rauwe melk en rauwe room in diepgevroren staat aan de plaatselijke detailhandel indien deze producten bestemd zijn voor rechtstreekse levering aan de consument.
5. Rauwe melk bestemd voor rechtstreekse menselijke consumptie, voldoet aan:
   1. bepaalde bacteriologische criteria (zie hierna); en controles
6. De melkveehouder laat rauwe melk minimaal tweemaal per maand op het totaal aeroob kiemgetal bij 30 °C onderzoeken.
7. Het onderzoek, bedoeld onder punt 6, vindt plaats aan het eind van de bewaartermijn van de melk, doch uiterlijk 72 uur na productie. Dit onderzoek mag eerder plaatsvinden als aannemelijk wordt gemaakt dat het kiemgetal ook aan het einde van de bewaartermijn aan het criterium, genoemd in de bijlage, zal voldoen.
8. De melkveehouder laat rauwe melk minimaal 1 keer per maand op Salmonella, Campylobacter en Shiga-toxineproducerende E. coli (STEC) onderzoeken. De frequentie van dit onderzoek kan worden gehalveerd als de resultaten gedurende zes maanden achter elkaar voldoen aan de criteria, bedoeld onder punt 5.
9. De veehouder bewaart de gegevens van de onderzoeken, bedoeld onder punt 6 en 8, gedurende twee jaren en houdt het ter beschikking van de toezichthouder.

Aan artikel 8 is een punt toegevoegd:

1. Registratieplicht: de melkveehouder doet melding aan Onze Minister door middel van een elektronisch formulier, als rauwe melk op deze wijze wordt geproduceerd. Het COKZ zal toezicht houden.

Na artikel 8 wordt een artikel ingevoegd:

1. De melkveehouder zorgt ervoor dat op verpakte rauwe melk, de datum en het tijdstip van winning van de rauwe melk wordt vermeld. Dit geldt niet, als de melk uit de melktank wordt verkocht.
2. De melkveehouder zorgt ervoor dat op de verpakkingen van rauwe melk of op de koeltank of melktap zelf, duidelijk leesbaar het volgende wordt vermeld:
   1. RAUWE MELK * GEBRUIKEN OP DE DAG VAN AANKOOP * GEEF SCHADELIJKE BACTERIËN GEEN KANS * KOKEN VOOR GEBRUIK AANBEVOLEN.
3. In afwijking van punt 2 is de vermelding «GEBRUIKEN OP DE DAG VAN AANKOOP» niet verplicht indien de verpakking is voorzien van een datum van minimale houdbaarheid of een uiterste consumptiedatum.

Het bovengenoemde aerobe kiemgetal mag niet hoger zijn dan 25.000 kiemen/ml melk (koe, buffel), of 50.000 (kameel, dromedaris, paard of ezel) en 100.000 (geit, schaap en overige diersoorten). STEC moet afwezig zijn in een melkmonster van 25 ml. Iets dergelijks geldt voor Campylobacter en Salmonella.

Perspectief

De wet levert vooral nieuwe beperkingen op voor de consument die rauwe melk wil kopen, evenals de veehouder die het graag wil verkopen. Rauwe melk, je moet er kennelijk wel iets voor over hebben. De wet wordt namelijk als volgt gehandhaafd:

(1) Mensen die rauwe melk willen kopen, moeten naar bedrijven afreizen. Het bordje ‘voor gebruik koken’, wat tot nu toe het begeleidend advies was om rauwe melk te mogen verkopen, verdwijnt. Het is nu slechts een advies. Vloeibare melk kan uit de tank, de melktap of uit flessen worden aangeboden, op het bedrijf wel te verstaan. In principe is dit dus niet anders met de bestaande situatie. Er komt echter geen uitbreiding om rauwe melk ook aan winkels te mogen leveren, in de grote steden bijvoorbeeld. Er moet een directe link zijn van de consument met de verkoopplek (boerderij). (2) De wet geeft de mogelijkheid om rauwe melk in te vriezen en dan zo verder te verkopen aan de plaatselijke detailhandel, echter alleen binnen de eigen gemeentegrens of aangrenzende gemeenten. Dit moet rechtstreeks van het veehouderijbedrijf naar de detailhandel met een diepvriestransport. Het invriezen is een energieverslindende bezigheid, waar niet van vaststaat, dat dit een bijdrage levert aan de voedselveiligheid. Ook in ingevroren zuursels (-18 ^oC of zelfs -80 ^oC) blijven bacterien in leven of kunnen ze weer tot leven komen als melk ontdooit. Ingevroren melk zal zowel vanuit kosten (energie, transport), onwennigheid (wat moet je met ingevroren melk?) en ook vanwege de eis van regionaliteit (alleen eigen gemeente en buurgemeente) nauwelijks tot de verkoop van rauwe melk leiden.

Samenvattend

De overheid heeft de wetswijziging aangegrepen om de rauwe melk consumptie nog verder te ontmoedigen. Geen win-win, maar verlies-verlies situatie. De kosten en frequentie voor controle zijn zodanig, dat veehouders een hoge melkprijs plus omzet nodig hebben om überhaupt uit de kosten te komen. Iedereen die nu op het platteland bij een boer zomaar melk uit de tank tapt, is vanaf 2025 illegaal bezig. Ook boeren moeten zich realiseren, dat zij strafbaar zijn.

Het is als consument moeilijk te begrijpen, waarom door de hele Westerse wereld de consumptie van rauwe melk zo gefrustreerd wordt. Waarom kan en mag je als burger niet zelf verantwoordelijkheid nemen om een product te kopen? Telkens wordt alleen naar de mogelijke gevaren verwezen, wordt alle melk over een kam geschoren, worden de voordelen qua gezondheid ontkend, wordt onderzoek naar de voordelen niet gedaan of als anecdotisch of niet-causaal bewijs bewijs ter zijde geschoven. Er is dus geen goede afweging mogelijk van voordelen ten opzichte van risico’s.

Verder is het onbegrijpelijk, dat overal door verantwoordelijke Ministeries in westerse landen de interpretatie van gevaren zo uiteenlopend wordt ingeschat, wat ledit tot zeer uiteenlopende verkoopmogelijkheden. De range van rauwe melkverkoop loopt uiteen van ‘volkomen geliberaliseerd, maar wel met controle’ (Californie, Engeland, Duitsland), ‘gedoogd’ (Zwitserland, Oostenrijk), ‘rauwe melk als diervoeder of badmelk aanbieden in plaats van voor humaan’, ‘rauwe melk via cowshare-achtige constructies verkrijgen’ tot ‘een volledig verbod’ (Canada). Nederland kiest voor een conservatief (restrictief) beleid, waarin rauwe melk de consument in de grote steden niet zal bereiken, tenzij je als consument bereid bent om kilometers te rijden om rauwe melk voor je gezin te kopen. Dezelfde gecontroleerde melk ligt in Duitsland gewoon in winkels in München, Berlijn of Hamburg of word je wekelijk voor de deur gebracht.

De wetstext kan men hier inzien

Notabene: de text van dit artikel is op 8 januari 2025 fors aangepast.