Take home message

• Palmolie aan koeien voeren lijkt niet alleen vanuit milieu-oogpunt onethisch, nieuw is dat palmolie ook ongewenst om een goede, gezonde immuniteit te ontwikkelen bij het jonge organisme.

Atopie ladder

Damage-associated molecular patterns kun je vertalen met “voedingsstoffen, die schade berokkenen”, in dit geval als het gaat om atopische dermatitis, huid-eczeem bij kinderen waar een allergie aan ten grondslag ligt. DAMPS; ik had er ook nog nooit van gehoord, maar Japanse onderzoekers hebben er gedegen onderzoek naar gedaan (Kong et al., 2021). De ene moedermelk is de andere niet en door hetgeen de moeder eet (men benoemt het als een ‘ongezonde levensstijl’), berokkent zij immunologische schade bij haar baby/ kind.

Atopische dermatitis wordt gezien als één van de eerste allergische manifestaties in de zogenaamde atopie ladder (‘atopic march’). Het gaat van kwaad naar erger en aan het einde van de tocht staat voedselallergie, melkallergie, of astma.

Moedermelk

Hoewel er in het algemeen vanuit wordt gegaan, dat de eigen moedermelk het beste is voor de start van het leven, zijn er ook verschillen. Moedermelk helpt de baby om zijn immunologie op te bouwen, brengt de baby in contact met de kiemen die in ‘zijn’ omgeving horen, plaveit de darm met een microbioom, dat nodig is om voedsel te verteren en is afgestemd qua voedingsstoffen op de behoefte van de baby.

Het immuunsysteem is op te delen in de aangeboren immuniteit (‘innate’) en de aangeleerde immuniteit (‘adaptive’). Het eerste systeem (aangeboren) is er om rijen vreemde stoffen en micro-organismen te herkennen, die schade kunnen berokkenen als zij het organisme binnen dringen. Hiertoe staan verschillende groepen lymfocyten oftewel witte bloedcellen klaar om in te grijpen. Kong et al. (2021) deden onderzoek aan een specifieke groep lymfocyten, namelijk de ‘innate lymphoid cells’ (ICLs), die men in tenminste drie groepen onderscheid. ICLs spelen een belangrijke rol bij ontstekingen, weefsel reparatie en de werking van de slijmvliezen. ILCs worden in toenemende mate erkend als belangrijke factoren voor het handhaven van het immuun-evenwicht, bij ontstekingsprocessen en het ziekteproces van ontstekings-, allergische- en auto-immuunziekten.

Op basis van de analyse van de moedermelk van baby’s met en zonder atopische dermatitis stuitte men op de negatieve rol van de langketenig verzadigde vetzuren in de moedermelk, met name Palmitinezuur (C16:0). In-vitro onderzoek met celculturen liet zien, dat toevoeging van C16:0 aan het medium tot een verhoogde afgifte leidde van IL-1ß, een boodschapperstof, genaamd cytokine, die een ontstekingsreactie aanvuurt (pro-inflammatoir). Wanneer enkelvoudige onverzadigde vetzuren aan het cel-medium werden toegevoegd, dan was de ontstekingsreactie onderdrukt. Daarbij ging het onder meer om C16:1, C18:1 en C20:1.

Muizen met atopische nakomelingen

Vervolgens werden muizen ingezet om de onderliggende fysiologische processen beter te begrijpen. Er waren drie zwangere moedergroepen: controlegroep met alleen muizenbix, moeders met 8% palmitinezuur (PA=C16:0) en moeders met 8% oliezuur (OA=C18:1c9) gemengd in de bix. In de zoogperiode bleven de vetzuur-verschillen gehandhaafd. Na stopzetten van de moedermelk werden alle groepen met de neutrale bix gevoerd en 15 weken later werden verschillen in atopische dermatitis tussen de nakomelingen beoordeeld. In jonge muizen ontstaan de huidproblemen (jeuk, vochtverlies) al na 3 weken nadat de moedermelk gestopt is. Echter alleen in de PA-groep, niet in de controle- of de OA-groep, is er sprake van huidproblemen, als ruwe huid en bloedende wonden door krabben (verschijnselen die je ook bij kinderen met eczeem ziet), (zie fig. 1). De resultaten worden ondersteund door metingen in het bloed, waar IgE en tal van Interleucines (IL=boodschapperstoffen) verhoogd zijn in de PA-muisjes. Ook andere langketenige verzadigde vetzuren werden apart getest. Ook deze veroorzaakte eczeem-achtige problemen, echter de sterkste reactie was na de overmaat aan palmitinezuur.

Het probleem bij de PA-gevoerde muisjes start in de darm. Er was sprake van toenemende ontstekingen van de darmwand gedurende de voerperiode, gepaard gaan met het vrijmaken van allerlei ontstekingsstoffen (Interleucines). De OA-muisjes zijn vrijwel gelijk aan de controle-muisjes, wat betekent, dat het verschil ontstaat door het al dan niet aanbieden van verzadigd, dan wel enkelvoudig onverzadigde vetzuren. Ook de darmflora was veranderd: PA-muisjes hadden minder Bifidobacterien, en iets minder Lactobacillus maar meer Ruminococcus in hun darmen. Dit stemt overeen met kinderen die lijden aan atopische dermatitis.

Oppassen met palmolie

Door het voeren van palmolie aan melkvee kun je ‘geen deuk meer in een pakje boter slaan’; het melkvet wordt keihard door het hoge gehalte aan verzadigd vet. Hierover berichten we al eerder. Palmolie wordt ingezet als melk-verhogend en vooral ook verhogend in het percentage melkvet. Dit is gunstig voor de portemonnee, maar schadelijk voor het milieu, aangezien de palmolie uit tropische plantage komt. Nieuw door deze Japanse studie is, dat er naast milieuschade mogelijk ook immunologische schade aan het jonge organisme ontstaat. De Japanse onderzoekers laten zien, dat er verschillen ontstaan of er veel langketenig verzadigd vet (met name C14:0, C16:0 en C18:0) via de moedermelk tot de baby komt, of dat er enkelvoudig onverzadigd vet wordt gevoerd. Naast milieu is dus ook de immunologische gezondheid een factor om via melkvet meer enkel- en meervoudig onverzadigde vetzuren af te leveren als koe en boer. Palmolie als ‘damage-associated molecular pattern’. Koeien in de weide en voeren met vers gras zonder mais en weinig (goed) krachtvoer lijkt een simpel antwoord op milieu-, en nu ook gezondheidsproblemen die door melkconsumptie zijn ontstaan. Gras werkt verhogend in verschillende enkelvoudig onverzadigde vetzuren, als trans-Vacceenzuur (C18:1t11) en haar voorloper (C16:1t11) en uiteraard het weide CLA, wat uit vacceenzuur wordt gemaakt (C18:2c9t11). Gras werkt verlagend op het gehalte verzadigde vetzuren, en derhalve is de verhouding onverzadigd/verzadigd verbeterd. Evenals overigens de verhouding n3/n6.!

Literatuur

Kong, W. S., Tsuyama, N., Inoue, H., Guo, Y., Mokuda, S., Nobukiyo, A., … & Kanno, M. (2021). Long-chain saturated fatty acids in breast milk are associated with the pathogenesis of atopic dermatitis via induction of inflammatory ILC3s. Scientific Reports, 11(1), 1-22.