Ook van melk kun je dik worden, vooral als je te veel melk drinkt. Melk is niet alleen een orkest van bio-actieve inhoudsstoffen, maar melk bevat ook grote hoeveelheden vet en eiwit. Een manier die in het verleden gebruikt werd is de ‘cavage-methode’. Jonge meisjes kregen grote hoeveelheden melk gevoerd (rauwe melk van kamelen of koeien) en deze praktijken zijn met name bekend uit Afrika (Mauritanië, Centraal-Afrika). Deze manier van vet-mesten had een belangrijk doel: de jonge vrouw moest zo vroeg als mogelijk uitgehuwelijkt worden en kinderen krijgen. En daarbij was rond en goed gevuld een teken, dat je kinderen kon krijgen. Bovendien vervroegde de grote melkhoeveelheden waarschijnlijk ook de geslachtsrijpheid van het meisje.

Onderzoek bij kalfjes geeft een vergelijkbaar beeld. Tegenwoordig worden op een aantal melkveehouderijbedrijven, vaak biologische, kalveren bij hun moeder gehouden (‘kalveren bij de koe’) en zij worden niet door de boer of boerin dagelijks van melk voorzien uit de speenemmer. Deze kalveren ontwikkelen zich tot dikke, ronde proppen en hun vel staat strak van het onderhuidse vet. De dieren kunnen een deel van dit gewicht weer verliezen, als zij overgaan op het eten van gras en hooi, wat veel geringere inhoudsstoffen heeft, maar de groei in de beginfase bepaalt ook hoe het dier er later in het leven uitziet.

De moderne kalveropfok geeft aan, dat er een paar cruciale momenten zijn in de ontwikkeling van het kalf: de biestfase en de melkfase. De biestfase is eigenlijk vrij kort, niet langer dan 1 (hooguit 2 dagen). Het darmkanaal van het kalfje is nog niet gesloten en de grote moleculen immunoglobulinen kunnen de darmwand passeren en in het bloed worden opgenomen: het kalfje wordt passief geïmmuniseerd voor de omgeving waarin haar moeder is opgegroeid. Na 2 dagen sluit de darmwand zich en kunnen deze grote moleculen niet meer zomaar opgenomen worden. Wanneer je hier een fout maakt als veehouder, dan betekent dit de 1^e valse start voor het nieuwe leven. Een 2^e fase wordt bij het kalf afgesloten op ca 3 maanden. Dit heeft met groei en ontwikkeling te maken en het kalf moet zich eerst ontwikkelen (lengte beenderen, vorm beenderen, etc), zodat ze later een bepaalde grootte kan bereiken. Hier blijkt nu, dat een kalf meer melk kan gebruiken dan vaak gegeven wordt. Melk geven kost geld, maar goede veehouders zorgen er tegenwoordig voor, dat het dier 900 liter melk kan opnemen in de 1^e 3 levensmaanden. Zwitserse biologische boeren waren kennelijk al minder krenterig dan hun Nederlandse collega’s. Zij geven hun kalveren al veel langer 800-900 liter melk in de opfok en willen graag een goed uitgegroeide melkkoe hebben.

Toch zijn mensen, die een normale hoeveelheid melk, boter of kaas nemen slanker dan mensen die dit niet regelmatig doen. In India wordt steeds meer melk gedronken. De hoeveelheid melk per persoon steeg van 39 tot 70 kg (van 1980 tot 2003) (Satija et al., 2013). 31% van de mannen en 42% van de vrouwen werd aangemerkt als obese (op basis van BMI en buikomvang). Echter Indiërs, die melk nemen zijn dunner dan Indiërs die thee als drank hebben. Hoe meer thee, hoe dikker. Thee bevat hier nogal wat suiker. Ook Zweedse vrouwen rond en in de overgang zijn slanker als zij melk, kaas en boter nemen dan de vrouwen die dit niet doen (Rosell et al., 2007). De gewichtsverandering werd vastgesteld over een periode van ca. 9 jaar. De BMI van vrouwen, die vooral veel light-vet producten opnemen werd steeds hoger. De kortsluiting in ons hoofd, dat we dik worden door vet, klopt derhalve niet.

Mensen die melk opnemen en bewegen bouwen makkelijker spiermassa op in plaats van vet. Dit laat onderzoek naar sporters zien, maar ook bij oudere mensen. De wei-eiwtten spelen hier een rol, maar je wanneer alleen de eiwitten opgenomen worden (zonder beweging), dan heeft dit geen effect.

Derhalve is de vraag of je van melk dik wordt, mede afhankelijk van hoeveelheid en de andere voeding. Echter melk en melkproducten geven kennelijk een gevoel van verzadiging en zelfs de volvette producten leiden eerder tot slankheid dan tot overgewicht.

In een oriënterend onderzoek onder 8 vrijwilligers kregen de mensen een dagelijks portie kaas, boter en volle kwark (alle uit rauwe melk) afkomstig van een BD-bedrijf. De hart-specialist die deze mensen 3-4 weken vervolgde stelde vast, dat de bloeddruk gering verlaagd was en dat de mensen gemiddeld ca 1 kg aan gewicht verloren hadden. De vrijwilligers berichtten over het gevoel van verzadiging, wat hen kennelijk remde om andere dingen te gaan eten.

Foto: Slow Food Presidium rauwmelkse boter in Bra (It)